Przedsiębiorca chcący uniknąć podjęcia radykalnych kroków w postaci ogłoszenia upadłości swojej firmy ma możliwość skorzystania z rozwiązań, które zostały unormowane w Ustawie Prawo Restrukturyzacyjne. Proces restrukturyzacji jest bowiem zbiorem działań mających na celu poprawę efektywności funkcjonowania przedsiębiorstwa, w szczególności w sytuacjach kryzysowych, z którymi bez wątpienia mamy do czynienia w realiach obecnej sytuacji zagrożenia epidemiologicznego, które ma bezpośredni wpływ na funkcjonowanie i kondycję finansową wielu przedsiębiorstw. Celem przeprowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego jest zatem doprowadzenie do sytuacji, w której jak najwięcej przedsiębiorstw zostanie uratowanych przed wizją upadłości.
Co istotne, zgodnie z art. 6 ust. 1 Prawa Restrukturyzacyjnego postępowanie takie może być prowadzone zarówno dla dłużnika zagrożonego niewypłacalnością, jak i niewypłacalnego. Zgodnie natomiast z art. 6 ust 2 komentowanej ustawy, pojęcie dłużnika niewypłacalnego należy rozumieć zgodnie z przepisami ustawy Prawo Upadłościowe. Definicja dłużnika zagrożonego niewypłacalnością została natomiast ujęta w art. 6 ust. 3 Prawa restrukturyzacyjnego, zgodnie z którą jest to dłużnik, którego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.
W sytuacji podjęcia decyzji w przedmiocie wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego dalszym krokiem jest wybór procedury według, której takie postępowanie będzie się toczyć. Zgodnie z art. 2 Prawa Restrukturyzacyjnego można wyodrębnić następujące procedury:
- Postępowanie o zatwierdzenie układu;
- Przyśpieszone postępowanie układowe;
- Postępowanie układowe;
- Postępowanie sanacyjne.
Przedsiębiorca dokonuje wyboru procedury samodzielnie, jednakże decyzja winna zostać podjęta przede wszystkim w oparciu o wnikliwą znajomość każdego szczebla przedsiębiorstwa, jego sytuacji ekonomicznej (głównie w oparciu o wszelkie dokumenty księgowe i rachunkowe), a przede wszystkim jego potencjału. Z uwagi na daleko idące konsekwencje, przedsiębiorca lub zarząd winien każdorazowo zasięgnąć w tej kwestii porady profesjonalisty.
Ustawodawca natomiast co do zasady nie narzuca żadnych rozwiązań, pozostawiając uczestnikom postępowania swobodę w podejmowaniu decyzji (przykładowo – wybór procedury, wybór osoby nadzorcy sądowego i zarządcy).
Jeżeli zatem w obecnej sytuacji gospodarczej (sytuacja kryzysowa spowodowana przez jednorazowe zdarzenie) zarząd lub właściciel firmy ma przygotowany program naprawczy, pozyskał nowych inwestorów lub kontrahentów, natomiast utrzymujący się kryzys nie jest długotrwały, należy spodziewać się, że układ z wierzycielami będzie wystarczającym narzędziem do odzyskania płynności finansowej i uniknięcia upadłości.
W przypadku gdy wyjątkowe zdarzenia gospodarcze spowodowały, że kryzys jest bardzo głęboki, a szybkie uzyskanie zewnętrznego wsparcia nie jest możliwe – pozostaje do zastosowania postępowanie sanacyjne.
Podsumowując, Art. 3 ust 1 Prawa Restrukturyzacyjnego jednoznacznie wskazuje, iż celem takiego postępowania jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika/przedsiębiorcy przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego – również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli.
W sytuacji braku jakichkolwiek przesłanek do wszczęcia wyżej zaproponowanego postępowania, pozostaje rozwiązanie najdalej idące – złożenie wniosku ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa. W tej materii, aby uniknąć ewentualnej odpowiedzialności (jej rodzaje zostały wymienione powyżej) należy mieć na uwadze przede wszystkim termin na sporządzenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz zebrania wymaganej przez ustawodawcę dokumentacji, którą należy do wniosku załączyć. Przepisy prawa upadłościowego nakładają bowiem na dłużnika obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. W przypadku, gdy dłużnikiem jest spółka z o. o. obowiązek ten ciąży na każdym członku zarządu.
Szybka analiza kondycji finansowej firmy oraz podjęcie bardziej lub mniej radykalnych rozwiązań jest o tyle istotne, iż (przykładowo) sankcje za brak realizacji obowiązku zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości w odpowiednim czasie są niezmiernie dotkliwe. Warto podkreślić, iż obowiązek złożenia takiego wniosku, – a w efekcie sanacje z tym związane – dotyczą wszystkich osób zobowiązanych do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, czyli zarówno osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, wspólników spółek osobowych posiadających prawo do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania, członków zarządu spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych, a także likwidatorów. Rzeczona odpowiedzialność powstaje na następujących płaszczyznach:
- Art. 21 ust 3 Prawa upadłościowego – odpowiedzialność odszkodowawcza;
- Art. 299 Kodeksu spółek handlowych – odpowiedzialność odszkodowawcza;
- Art. 116 Ordynacji podatkowej – odpowiedzialność za zaległości podatkowe;
- Art. 373 Prawa upadłościowego – zakaz prowadzenia działalności gospodarczej;
- Art. 586 kodeksu spółek handlowych – odpowiedzialność karna;
- art. 491⁴ ust. 2 pkt 3 Prawa upadłościowego – utrudniony dostęp do możliwości oddłużenia osoby fizycznej w toku upadłości konsumenckiej.
Przechodząc nad powyższym do realiów obecnej sytuacji państwowej i gospodarczej, która wywołała znaczne i nagłe pogorszenie się kondycji finansowej w przedsiębiorstwie, należy racjonalnie ocenić przede wszystkim wszystkie symptomy kryzysu, który został wywołany przykładowo – na skutek odwołania imprezy masowej lub wydarzenia kulturalnego. Należy dokonać wnikliwiej analizy wszelkich dokumentów księgowych i rachunkowych, aby ocenić, czy stan niewypłacalności faktycznie zaistniał, albowiem kluczową kwestią do podjęcia decyzji w przedmiocie ewentualnych kroków jest rozróżnienie utraty płynności finansowej od stanu niewypłacalności. Zdolność przedsiębiorcy do szybkiej reakcji ma niezwykle istotne znaczenie w kontekście dalszej przyszłości firmy lub ponoszenia przez niego ewentualnej odpowiedzialności wobec wierzycieli. Każdorazowo wymaga to od przedsiębiorcy lub zarządu spółki posiadania pełnej świadomości oraz wiedzy o stanie finansów firmy oraz skali zagrożenia, albowiem to wyłącznie ich obowiązkiem jest podjęcie radykalnych działań naprawczych w możliwie najkrótszym czasie.
Jeżeli sytuacja finansowa firmy pozwala na przezwyciężenie okresowych problemów i nic nie wskazuje na to, iżby utraciła ona bezpowrotnie swoją wypłacalność w pierwszej kolejności należy rozważyć kwestię rozpoczęcia procesu restrukturyzacji. Z punktu widzenia świadomego przedsiębiorcy najważniejsze jest przekonanie, że to narzędzie umożliwi mu przede wszystkim zneutralizowanie negatywnych zjawisk, które zaszły na skutek obecnego kryzysu epidemiologicznego.
