Co do zasady nie.
Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazał, że modyfikacja umowy na podstawie art. na podstawie art. 3571 k.c. nie dotyczy sytuacji , w której umowa została w całości wykonana (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2014 r., II CSK 191/14; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2003 r., I CKN 255/01; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2005 r., III CK 645/04).
Jednakże, co zrobić jednak jeżeli nadchodzi termin spełnienia świadczenia (np. zapłaty wynagrodzenia), a chcielibyśmy skorzystać z klauzuli rebus si stantibus? Z jednej strony jeżeli nie zapłacimy to druga strona może obciążyć nas negatywnymi konsekwencjami tego faktu (np. naliczać odsetki za opóźnienie), a z drugiej strony wiemy, że do czasu nadejścia terminu spełnienia świadczenia Sąd nie wyda prawomocnego wyroku w naszej sprawie (modyfikacja umowy może nastąpić wyłącznie sądownie).
Na szczęście orzecznictwo poradziło sobie z tym problemem wskazując, że zgłoszenie powództwa przed wykonaniem umowy umożliwia jego późniejszą modyfikację, nawet jeśli prawomocny wyrok zapadnie w sytuacji, gdy umowa została w całości wykonana. Jak słusznie wskazał Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 9 września 2019 r. (XXV C 1345/16), w wyniku zgłoszenia powództwa w istniejącym stosunku zobowiązaniowym pojawia się element uniemożliwiający jego wygaśnięcie, względnie wygaśnięcie tego elementu, mimo wykonania zobowiązania zgodnie z dotychczasową treścią. Uprawnienie do żądania modyfikacji stosunku zobowiązaniowego powstaje zawsze w ramach danego stosunku i jest z nim związane w tym znaczeniu, że gdyby stosunek ten nie istniał, to nie mogłoby powstać uprawnienie do jego modyfikacji. Jeżeli prawo dopuszcza możliwość żądania modyfikacji stosunku zobowiązaniowego, a strona dotknięta skutkami zmiany okoliczności korzysta ze swojego uprawnienia poprzez wytoczenie stosownego powództwa i zgłoszenie twierdzenia o zaistnieniu przesłanek określonych w art. 3571 k.c., to powstaje wówczas nowa sytuacja prawna.
Konsekwentnie, w przypadku zgłoszenia powództwa o ukształtowanie na podstawie art. 3571 k.c. przed wykonaniem umowy, nawet jej późniejsze wykonanie (w trakcie trwania procesu), nie uniemożliwia modyfikacji umowy przez Sąd. Należy jednak pamiętać, aby złożyć pozew przed spełnieniem świadczenia wynikającego z umowy.
